ADF4351 Signal Generator

Transverter sayfasında bahsettiğim ADF4351 Sinyal Generator hakkınd abiraz daha kapsamlı bilgi vermek istedim.

Analog Devices firmasının bir ürünü.

35 Mhz-4400MHz (4.4 GHz) aralığında sinyal üretebilme kabiliyetine sahip.

Değişik çarpma/bölme oranlarında programlanabildiği gibi, çıkış gücü de değiştirilebilen,
aynı zamanda, iki bağımsız çıkışa sahip bir cihaz.  2.2 GHz e kadar kare dalga, 2.2-4.4 arası ise sinüs dalgası üretebiliyor.

Aliexpress, banggood gibi sitelerde evaluation board şeklinde alıp kullanabileceğiniz gibi, üstüne hazır LCD ve genelde SM32 ile yapılmış kontrol kartı da takılı halini, ya da kendi devrenizde kullanacaksanız, direkt IC olarak alabilme şansınız var.

Kontrol kartlı halinden bahsetmiyorum..
kendisi şöyle bir alet. Resim herşeyi anlatıyor zaten. 55$ gibi bir fiyatı var.

Ben daha ucuza nasıl malederim diye araştırdığımda şu kartı buldum;

Cihazı biraz anlatacak olursak,  Soldaki SMA konnektör harici bir sinyal kaynağı (10 MHz) bağlamak içn var. Elinizde daha önceki bir yazımda bahsettiğim, TCXO, OCXO ya da GPSDO gibi 10 MHz kaynak varsa cihazınızı buradan besleyebilirsiniz.

Tabii bunun için, önce kart üstündeki kristalin çıkışında bulunan direnci sökmeniz gerekiyor.  Böylece internal kristal devre dışı kalıyor ve  sizin harici kaynağınızdan cihaz çok daha stabil çalışabilir hale geliyor.

En sağdaki SMA'ler çıkış ayakları.

Ön sağ'da 5V adaptör girişi var.

Diğer pinler ise cihazı programlamaya yarıyor.

Bu programlama işi için internette bir çok farklı kaynak var.

Ben F1CJN çağrı adlı Fransız Radyo amatörünün kodunu kullandım. Oldukça memnun kaldım.

Orjinal sayfası http://f6kbf.free.fr/html/ADF4351%20and%20Arduino_Fr_Gb.htm linkinden görülebilir.

İngilizce/Fransızcası olmayan arkadaşlar için özetlemek gerekirse,

Bir adet ADF4351 , 1 Adet, Arduino Uno/nano , 1 adet Arduino Keypad shield , tercihen bir adet (olmasa da olur) 5V 3.3V logic çevirici ihtiyacınız olacak.Çünkü, ADF4351 Arduino gibi 5V ile değil, 3.3V ile seri haberleşme yapmakta.

İsterseniz Logic çevirici yerine direnç ile de voltajı düşürebilirsiniz.Ki ben öyle yaptım.

Ekranımız bu:

2-2.5 Dolar civarına satılmakta.

Aşağıdaki bağlantı şemasını üstte bahsettiğim, F1CJN'nin sayfasından aldım.

Şimdi gelelim tüyolara.

Üstteki bağlantıdaki gibi direnç kullanabileceğiniz gibi, bahsettiğim gibi, araya bunun yerine bir logic çevirici kullanmanız da mümkün.

Arduino güç kaynağı olarak, 8-9V civarı bir besleme kullanın. 12V beslemeniz halinde, Arduino güç regülatörü çok ısınıyor ve restart etmeye başlıyor.

ADF4351'in beslemesini yine Arduino'nın 5V çıkışından alabilirsiniz. 

İlgili arduino programı,

http://f6kbf.free.fr/html/ADF4351_LCD_07032016.zip adresinden indirilebilir.

Şimdi,

Ben burada yazanların hepsini yaptım. 

Arduino'yu yükledim, cihaza güç verdim..

O da ne, LCD ekranda NO LOCK yazıyor... ADF4351 üstündeki frekans kitleme ışığı belli belirsiz yanıyor, hatta elimi yaklaştırdığımda telsizden sinyal duyuyorum ama, bir türlü sağlıklı çalışmıyor diyorsanız,

Epey bir forum gezdikten sonra bulduğum bir tüyoyu paylaşayım.

ADF4351'in düzgün çalışmas için CE pin'inin High'a çekilmesi gerekiyormuş.

Bu sebeple, ADF4351'in CE pin'ini 10K bir direnç ile hemen yanındaki 3.3V pinine bağladım.

Bundan sonra hiç sıkıntı yaşamadan her çalıştırmamda frekans düzgünce  değişti ve çalıştı.

İlave olarak cihazı kutuladım, kutuya 12V-9V çevirici koydum. Böylece her cihazımı ayrı ayrı beslemek yerine tek bir 12V kaynaktan besleyebiliryorum.

Buraya da bir iki video ekleyeyim.

Türkiye VHF UHF Yarışması

Takip eden tecrübeli Amatör arkadaşlar, dünyada neredeyse her band her mod için bir veya birden fazla yarışma olduğu gerçeğini bilirler.

Peki nedir bu yarışma ya da çok daha bilinen adı ile "Contest"ler.. Niye yaparlar..Bu yazıda önce kısaca buna değinelim.


Değişik kuralları olsa da, genelde, toplam en uzak mesafe, toplam en fazla sayıda amatörle konuşmak gibi kuralları bulunan yarışmalarda, aslında önemli olan gaye,

 "bir amatörün, istasyonunu hem duyma hem gönderme alanında mümkün olan en iyi seviyeye getirebilmesi için teşvik, cihazında o güne kadar ihtiyaç duyup kullanmadığı AGC, RF Gain, Filtreler, RIT, DSP gibi düğmelerin gerçekte ne işe yaradıklarını tecrübe etmeleri, frekansları iyi kullanabilme, dinleme ve gönderme yeteneklerinin gelişmesi'dir.."


Özellikle HF yarışmalar (CQ-WPX ve CQ-WW en bilinen ve en kalabalık katılım olduğu yarışmalardır)  WARC bandlar hariç tüm HF bandlarda yapılan, bandda boş yer bulup konuşmanın bile epey zor olduğu yarışmalardır. Hem sizin hem cihaz ve güç kaynaklarınızın 48 saat gibi bir süre kesintisiz çalışmaya ne kadar dayanabileceğini gösteren gerçek maratonlardır.

Tabii HF yarışmalar için biraz olsun iddia sahibi olabilmek için, çok iyi gönderme ve duyma anten sistemlerine sahip olunması, çok seri, iyice tecrübelenmiş operatörler ve bu strese dayanabilecek cihazlar kullanmak gerekmektedir.

VHF ve üstü (Mikrodalga bandların da ayrı yarışmaları var) frekanslardaki yarışmalar ise biraz daha lokaldir. HFteki gibi mevsimsel etkilerden ziyade, günlük değişebilen Tropo, Sporadic gibi etkilere oldukça maruz kalmaktadır. Bu yüzden görüşmeler de HF te olduğu gibi tüm dünya ile değil, daha lokal, birkaç yüz km'lik bir bölgede gerçekleşebilmektedir.

Bu genel bilgilerden sonra, konuya gelecek olursak,  TRAC Türkiye bünyesinde  yıllar önce temeli atılan bir VHF yarışmamız olduğunu biliyor muydunuz?

Bu sene serbest bırakılan 6m de dahil edilmek üzere, 6m, 2m ve 70cm bandlarında düzenlenen bu yarışma, haziran aynın son ya da temmuz ayının ilk haftasonu düzenleniyor.
Yarışma, FM CW ve SSB tüm modlarda katılıma olanak sağlamakta.
Yani gerektiğinde bir el cihazı ile bile katılabilir ve yarışma yapmanın zevkini yaşayabilirsiniz.

Peki nasıl?

Yarışma kuralları TRAC web sayfasında mevcut olmakla beraber,  arada herhangi bir echolink, Röle bulunmadan direk olarak yapılan tüm görüşmeler loglanıyor.  Görüşme sırasında, Karşılıklı Çağrı işareti , Sinyal raporu, Sıra numarası (Kaçıncı görüşülen istayon olduğu bilgisi) ve en önemlisi Locator bilgisi paylaşılıyor.


-------------
Locator'un ne demek olduğunu daha önce uydu başlıklı yazımda yazmıştım. Tekrar etmekte fayda var. Bir amatör istasyonunun Locator bilgisini adı soyadı gibi bilmeli. Özellikle VHF ve üzeri bandlarda sadece ben Ankara istasyonuyum, Ben Bursadan çıkış yapıyorum, Karabükten çağırıyorum gibi tabirler kesinlikle ama kesinlikle doğru tabirler değil.
VHF ve üzeri bandlarda amatörler Locator bilgisi paylaşır. Locator, bulunduğunuz coğrafi alanın, en az 4 tercihen 6 haneli bir harf rakam kombinasyonu ile adresidir.
Peki kendi istasyonumuzun Locator'unu nereden öğreniriz?

Gird square ya da grid locator olarak google search yaptığımızda karşımıza çıkacak bir çok siteden bulabiliriz.
Örneğin,
http://www.iz3mez.it/maps.google/ww-loc.html
ya da
https://k7fry.com/grid/  gibi
--------------

Bu kısa ara bilgiden sonra, yarışmada, VHF ve üzeri bandlarda tercihen Horizontal yani yatay konumlu anten tercih edilmelidir. Özellikle SSB ya da CW çalışıyorsanız.

Yaptığınız QSO'ları, bri excel tablosu, bir form ya da en güzeli N1MM gibi bir log programı ile kayıt altına almanız lazım.
N1MM bahsi geçen Türkiye yarışmasını da desteklemekte. Ayrıntıları web üzerinde bulunabilir.

Bilgisayar destekli olduğunda aradaki mesafe hesabı, otomatik verilen sıra numarası, UTC olarak yazılan saat gibi bir çok bilgi operatörü uğraştırmadan kaydedilebilmekte.

VHF yarışmalarda avrupada bir çok istasyon, daha uzak mesafelere erişebilmek için, yüksek dağ/tepe gibi bölgelere çıkmakta. Buralardan /P kısaltması ile yani portable olarak çıkmaktalar.
Örneğin TA2NC/P şeklinde duyacağınız bir çağrı işareti , sizin kendi istasyonunuzda değil, arazide çalıştığınızı gösterecektir. Bu tür bir çalışmada, gitmeden çalışma yapacağınız bölgenin Locator bilgisini öğrenmekte tabii ki fayda var.

Kısaca bilgiler bu şekilde.

Bu seneki yarışma geçti.. Malesef sadece 2 adet 2m görüşme (Bir Bolu bir de Bulgaristan) ve 60 küsür 6m görüşme yapabildim. Belki seneye düzenlenecek olan yarışmada karşılaşırız.

73


Bir kaç portable istasyon:

İlk TA-TA EME QSO'su

Kadri abi, nam-ı diğer TA1D ile değişik modlarda bir çok qso yaptık VHF bandında.

Önceleri, İstanbul-Ankara arası SSB bir sürü QSO tamamladık.
Daha sonra, CAS uydusu üzerinden bir kere de uydu QSO'su yaptik.

Çanakkale'deki yazlığına gittiğinde Meteor Scatter denememiz de başarıyla tamamlandı

Antalya'ya gittiğinde Aircraft Scatter yani, uçak üzerinden yansıtarak hem SSB hem Dijital modlarda birkaç qso gerçekleştirdik.

Ancak, Türkiye'de ilk defa iki TA istasyonu arasında EME yani Ay yüzeyinden yansıtarak qso tamamladık.

Ben kendisini -24 dB civarında duyabildim. O beni -21 duymuş. Tabii onda 4 anten bende 2 anten olmasının etkisi bunda büyük.

Bu TA tarihinde bir ilk olarak yerini alacak...

kendisine bana VHF bandında yol gösterdiği ve bu sayısız denemelerde sabırla çalışmaya devam ettiği için teşekkür ederim
144.140 frekansında, JT65B olarak testimizi gerçekleştirdik. Kuş uçuşu 555 (KM39BP-KM69HU) km olan bu QSO, RF sinyallerimizin izlediği Ay-Dünya arası mesafe göz önüne alındığında yaklaşık 800.000 (sekizyüzbin)  km

Kadri abi'nin ekranından da görüntü bu şekilde...

GHz Bandlar - 2 Local Oscillator & Filtreler

Önce LO yani Local Osilatör nedir ile başlayalım.

Herhangi bir telsiz cihazı için, belirli bir frekansta yayın yapmak ya da dinlemek için öncelikle bir sabit frekans üreten devre/kristal gereklidir.

Yani cihazınız için bir sabit frekans referansı gereklidir.

Burada heterodyne alici vericilere girmeyeceğim. Basit bir ssb sistem yapmak için gerekli kısma gireceğim sadece..


Çok çok basit bir şekilde örnek vermek gerekirse..

Alıcı verici devrelerinde kullanılan mixer katı, bir sabit frekans girişi, bir IF ve RF frekans giriş/çıkışı içerir.

Temel olarak mikserin LO katından giren sinyal ile IF katından giren sinyal birbirine eklenir ve frekansı değiştirmiş olur
Yani   LO + IF = RF şeklinde bir çıkış elde edilmiş olur.
Tam tersi yani dinleme sırasında ise, LO-RF = IF olur.

Basit bir transverter devresinde düşünecek olursak ,  2.4 GHZ bandından çalışacak bir transverter yapmak istediğimizi farz edelim.
Temel olarak devremiz, bize asıl sinyali üretecek bir IF kaynağı (Bir SSB telsiz olabilir) , bir LO kaynağı (bir önceki konuda anlatıldığı gibi mümkün olduğunca stabil, ve kullanacağımız aralığa uygun) ve bunları birleştirecek bir mikser ile oluşturulur.


Tabii teoride bu kadar basit görünmesine rağmen pratikte ,
IF'ten ve LO dan gelecek sinyalin mikser 'in girişine uygun desibel değerlerine düşürülmesi/ yükseltilmesi,  IF ve LO sinyallerinin mümkünse bir low pass filtreden geçirilmesi (ve böylece istenmeyen harmoniklerin temizlenmesi) ,   mikser çıkışında oluşacak RF sinyalinin de önce bir bandpass filtreden geçirilip , daha sonra kullanılacak vericiye göre güçlendirilmesi gerekecektir.

LO sinyalinin temizliği ve stabilitesi cihazınızın performasını etkileyecektir.


Burada filtrelerden de bahsetmeden olmaz..

Low Pass Filtre (LPF) :  

 Filtrenin ayarlı olduğu frekansın altını geçiren üstünü geçirmeyen filtrelere denir. Örneğin 1 GHz e ayarlı bir filtre , harmonikleri olan 2-3-4 GHZ gibi sinyalleri geçirmeyecek ve gereksiz harmoniklerin devrede devam etmesini engelleyecektir.

Örnekte 20 MHz low pass filtre görüyoruz.. Üst frekansları nasıl sönümlendirdiği açıkça görülüyor.

High Pass Filtre (HPF) 

 Belirli bir frekansım üstünü duymak, altını duymamak gerektiğinde kullanılır.  Örneğin, evinizin yakınında bir FM vericisi olduğu ve çok güçlü olan sinyalinin sizi VHF bandında sağırlaştırdığını düşünün,
140 MHz için yapılmış bir HPF alt frekansları engelleyeceği için bu yakındaki FM vericinin kötü etkilerinden kurtulmuş olursunuz.

Band Pass Filtre (BPF) :

  Sadece Aslında bu filtre High ve Low Pass Fİltrelerin karışımıdır. Sadece belirli bir aralıktaki sinallerin geçmesini sağlar. Bu filtreler geniş band olacağı gibi, özellikle röle sistemlerindeki gibi çok keskin çalışabilen Cavity (Kavite) filtreler olarak ta karşımıza çıkabilir.

Bir kaç yüz khz aralığında hassasiyetlere sahip olabilirler.

Band Reject Filter (BRF)

 Belirli bir frekans aralığı hariç diğer frekansları geçiren bir filtre türüdür. 

Bu filtreler dediğim gibi çok değişik amaçlarla kullanılabilir.
RF devremizdeki amfimize gereksiz frekansların girmesini engellemek ve sadece lazım olan frekansların güçlendirilmesi ve verimi yükseltmek için kullanılacağı gibi,
bir kristalin sadece üçüncü harmoniğini alıp, onu LO olarak kullanmak için kullanılabilecek bir band pass filtre olabilir mesela..

Aşağıda bazı filtrelerin fiziksel görünüşlerini de paylaşıyorum..

Herkese 73

200-300 MHz BandPass Filtre(Kavite) 

1090 MHz Microstrip Filtre

Mİkrodalga (Muhtemelen 10 ghz) PCB filtre

Bakır boru kapağından yapılma 10 GHZ Bandpass filtre (vk4ghz)