Amatör Radyo Log Programı

Amatör telsizde en önemli .. hatta kanuni mecburiyeti olan... konulardan biri log tutmak.

Öncelikle niye log tutarız.
Radyo amatörlüğünde, telsi görüşmesi yapmak kadar önemli konulardan biri, bu görüşmelerinizi belgelemek, ve bu belgelemeler ile çeşitli sertifikalar alabilmektir.

Bunun için, görüşen iki istasyon birbirlerine karşılıklı olarak QSL kartı gönderir.

Size gelen bir QSL kartının gerçekten görüşme yaptığınız bir istasyondan gelip gelmediğinin kontrolü için yaptığınız görüşmelerin kayıt altında tutulması gerekmektedir.

Peki bu logu nasıl tutacağız...


Amatörlüğe ilk başladığım yıllarda, log defteri adı altında bir defter tutardık.
Bu defterde standart, çağrı adı, görüşme tarihi ve saati (UTC olarak..lokal saat değil) , karşılıklı sinyal raporları, ve karşı istasyon hakkında isim, anten vs gibi bilgileri yazdığımız notlar kısmı bulunurdu.

Tabii kağıt üzerinde tutmak demek, arama yapmayı zorlaştıran, görüşme sırasında, hele hele pileup varken bu log'u yazmayı oldukça zorlaştıran bir süreç..


Günümüzde ise bilgisayarlar yardımımıza yetişti.

Bir çok log programı (bedava ve ücretli) mevcut.
Hatta bazıları online.

Bu yazıda benim kullandığım bazı programlardan örnekler vereceğim.
Her bir programın kendine göre artısı eksisi var. Bunlara mümkün mertebe değineceğim.

İncelemeye en uzun süre kullandığım program ile başlamak istiyorum.

UR5EQF Log Book (Ücretsiz)

Ukraynalı bir radyo amatörü tarafından yazılmış olan bu program, yazarının maalesef silent-key (vefat) olması sonucu geliştirilmesi büyük ölçüde durmuş bir yazılım.

Yazılımda aslında yok yok.. Büyük oranda özelleştirilebiliyor.
Açıkçası arayüzünü de oldukça kullanışlı bulduğum bir yazılım.
Diğer çoğu yazılımın aksine, yeni eklenen modları, uyduları vs kendiniz ekleyebiliyorsunuz.
Telsiziniz ile doğrudan iletişim kurabilen hamlib ya da omnirig gibi yazılımlar ile entegre çalışabiliyor.
Gerektiğinde qrz.com qrz.ru gibi sitelerden konuştuğunuz istasyona ait bilgileri (Locator, İsim, Adres, Foto gibi) çekebiliyor. Otomatik olarak dolduruyor. eqsl, LOTW gibi online log siteleri ile senkronize çalışabiliyor. Gelen qsl onaylarını otomatik olarak çekip gösterbiliyor.
Gerçek zamanlı olarak yaptığınız qso'ları bu sitelere yükleyebiliyor. Bilgisayar kontrollü bir rotorunuz varsa rorotu konuştuğunuz istasyon tarafına otomatik çevirebiliyor.


Daha önce konuştuğunuz bir istasyon ise, önceki konuşmalarınızın tarihlerini yazabiliyor.
Oldukça da hızlı.


Ama karşılaşılabilecek bazı problemleri düzeltebilelcek bir yazarı artık olmadığından, benim karşılaştığım FT847 / omnirig uyumsuzluğu gibi bir problemde maalesef vazgeçmek durumunda kalıyorsunuz.

Log4OM (Ücretsiz)

IW3HMH tarafından yazılan bu log programı, oldukça gelişmiş bir log programı.
Gayet hızlı çalışıyor. Türkçe karakterler ile ilgil bir sorun yaşıyordum. Developer'ından bununla ilgili bir düzeltme istedim , sıraya alındı ancak beklediğim düzeltme bir iki haftada gelmeyince başka bir log programına geçtim.
Onun haricinde hiçbir kusuru yok. Bol bol artısı var.
LoTW, eQSL, QRZ.com, HamQTH, QRZCQ, Clublog, HRDLog, SOTA, IOTA loggerları ile online haberleşebiliyor.

Gelişmiş bir cluster altyapısı mevcut. hamlib, omnirig ve kendine özgü bir başka protokol ile telsiziniz ile direkt bağlantı kurabiliyor. External programlar ile çalışıp (N1MM gibi) canlı olarak başka programlardan log çekebiliyor.

Rahatlıkla tavsiye edebileceğim bir program.

Hamradio Deluxe (HRD) (Ücretli)

Log programları arasında bir standart olmuş bu yazılım v5 e kadar ücretsiz, daha sonra çıkan versiyonları ücretli.
Bu program sadece bir log programı değil,
Uydu takibinden , diğital mod decoderina herşeyi içeriyor. Tek program ile tüm işlerinizi halledebilmeniz mümkün.
HRD Rig Control ile cihazınızın her özelliğini yönetebilmeniz mümkün.

DM780 ile CW, RTTY, PSK, QPSK, Contestia, DominoEX, Hell, MFSK, MT63, Olivia, Thor, and Throb modları ile çalışabilmeniz mümkün.

Rotor Control modülü ile tüm elektronik /bilgisayar kontrollü rotor modellerini kontrol edebilmenizi sağlıyor.

HRD Sat ile ise, uydu takip ve varsa rotor kontrolünüzi otomatik anten ile uydu takibi işlemlerini gerçekleştirebiliyor.

VQLog (Ücretli)

Özellikle VHF ve üstü bandlarda haberleşme yapan istasyonların tercih ettiği bir yazılım EA6VQ tarafından geliştiriliyor.

EA6VQ aynı zamanda www.dxmaps.org 'un da yöneticisi olduğundan, propagasyon analizleri konusunda buradaki bilgileri de log programında kullanmış.

Tropo , Sporadic gibi tüm bilgiler bu program içinde işlenebiliyor.

Her tür cihaz kontrolü yapılabiliyor.

Yapmış olduğunuz QSO'lar ile ilgil ayrıntılı raporlar çıkarılabiliyor.

Örneğin SporadicE de en uzak kimle görüşmüşüm, ya da hangi Grid Square'lerden confirm almışım diye bakabilmeniz ve bunları güzel grafikler haritalar ile görebilmeniz olası. 2 yıl update edilebilme lisansıyla 23 Euro olan bu program ömür boyu güncelleme için 200 euro gibi bir rakam istiyor.

Güncelleme istemem diyorsanız 23 euroya ömür boyu kullanabiliyorsunuz. 1 aylık deneme sürümünü de kullanabilme imkanınız var.

SwissLog  (Ücretsiz)

Her ne kadar adı swisslog olsa da, şu anki developer'ı yine bir ispanyol olan EA3GCV.

Programın forum sitesi üzerinden isteklerinizi ya da karşılaştığınız problemleri yazdığınızda oldukça hızlı dönüş alabiliyorsunuz.

Üstteki log programlarının çoğu özelliği yanında, HF kullanıcıları için bence çok güzel bir diğer özelliği de online HF propagasyonu göstermesi.

Yazdığınız bir istasyon için, o anda hangi bandlarda hangi dbm seviyelerinde haberleşme yapabileceğinizi hesaplayıp gösterebiliyor. Ekranda hangi panellerin olup olmayacağına kadar özelleştirebilmeniz mümkün.

FM / AM/ SSB/ CW ...Hangi Modulasyon.. Niye???

Merhaba
Bugün biraz da modülasyon tiplerinden bahsedelim dedim..
Birkaç yazımda her amatörün SSB bir cihazı olmalı diye belirtmiştim. "Niye"sini sanırım bu yazıda bulabilirsiniz.

Modülasyon nedir diye soracak olursak, Düşük frekanslı sinyallerin (örn. ses) yüksek frekanslı taşıyıcı sinyaller ile birleştirilmesidir diyebiliriz çok kabaca.

Biz amatörlerin kullandığı, duyduğu, cihazı üzerinde olan birkaç modülasyon tipine gelecek olursak,
en sık kullanılan ve bilinen, hepimizin gerek telsizinde gerekse el telsizlerinden bildiği FM.

Frekans Modülasyonu: (FM) 

Oluşturulan Ses sinyalinin bir taşıyıcı sinyal üstüne frekans modülasyonu yaparak bindirilmesi işlemidir.




Şekilden de görebileceğiniz gibi, taşıyıcı frekans üstünde taşınan sinyale göre frekansını değiştirmektedir. Bu da alıcı tarafında tekrar ayrıştırılarak ses sinyaline döndürülür.

Biraz da rakamlardan bahsedecek olursak, El cihazlarımızda Dar band (N-FM) ve Geniş Band (W-FM) adı altında iki mod bulunur.

Genelde ses haberleşmesi için FM modulasyonunu kullanmaktayız.
N-FM yaklaşık 5 khz genişliğinde, genelde PMR radyolar tarafindan kullanılmaktadır., FM ise 10-Khz genişliğindedir el telsizlerimizde kullandığımız mod. tipidir.
Müzik dinlediğimiz Broadcast FM yayınları ise, 100KHz genişliğindedir.

Buradan ne anlamalıyız?  100.00 MHz ten yayın yapan bir radyonun sinyalinin, 99.90-100.10 Mhz aralığında olduğunu anlayabiliriz.

FM sinyalleri, 15 KHz e kadar olan ses sinyallerini taşıyabilmektedir. İnsan kulağının 20 Khz e kadar duyabildiğini var sayacak olursak, gerçeğe çok yakın kalitede bir ses imkanı sunacaktır.

Bunun yanında, FM modülasyonu, QRM dediğimiz gürültülerden de oldukça az etkilenir. Bu da, şehiriçi haberleşme ve müzik yayınlarında çokca tercih edilmesinin asıl sebebidir.

Ama kullandığı frekans aralığı geniş olduğu için, anten-antene olan görüşmelerde yani, genelde çok kısa mesafeler , şehiriçi haberleşmelerde kullanılır.

Bir avantajı da, FM daha geniş bir band kullandığından, cihazlardaki frekans veya deviasyon kaymalarını tolere edebilir. SSB cihazlar çok daha hassas frekans ayarlamalarına ihtiyaç duymaktadır.
FM kullanan cihazlar bu hassasiyetten uzak olabildikleri için çok daha ucuza mal edilebilmektedir.  Benim de gözlemlerim, röle üzerinde konuşan çoğu istasyonun 500 hz 1 khz civarı birbirinden farklı frekanslarda konuştuğu, ancak FM'in band genişliği sebebi ile bu farkın hissedilmediği yönünde.

Genlik Modülasyonu (AM)

Kaynak ses sinyalinin, taşıyıcı sinyal üzerindeki genliği değiştirecek şekilde modüle edilmesiyle elde edilen modülasyon tipidir.

AM modulasyonu Kısa dalga Radyo vericilerinde ve Uçak telsizlerinde kullanılmaktadır.
 Yaklaşık 5 KHz civarına kadar olan ses sinyallerini taşır. Bu da ses kalitesinin oldukça düşük olacağı anlamına gelmektedir.  Ve bu sinyali 10 khz genişliğinde bir sinyal olarak yayınlar.


Muhtemelen aklınıza, FM gibi yüksek kaliteli bir ses sinyali varken, neden AM gibi düşük kalitede bir modülasyon tipinin kullanıldığı sorusu gelecektir.

Bunun iki sebebi var..

Birincisi, AM modülasyonu daha dar band yayın yaptığından, daha uzak mesafelere iletilebilmektedir.

İkinci ve daha önemli nedeni ise, FM'in aksine, AM'de birbiri üzerinde iki uçağın haberleşmesi mümkündür. Yani havaalanına yaklaşan iki uçağın aynı anda gönderme yaptığını düşünün. Farklı güçlerde bile olsalar, kule her iki uçağı da duyabilecektir. Bu da uçuş güvenliğini sağlayacaktır.
Oysa FM yayını olsa, güçlü olan istasyonun yayını duyulurken, zayıf istasyon yayını tamamen kaybolacaktı.

Bunu araba ile yolculuk yaparken sıkça deneyimleyebilirsiniz.
Bir tepeyi aşarken birden dinlediğiniz radyo yok olur ve varlığından haberdar olmadığınız bir başka radyoyu duymaya başlarsınız.. Oysa her iki sinyal de oradadır. Sadece güçlü olan sinyal zayıf olanı bastırıyordur.
Benzer bir şekilde, HF telsizler ile konuşurken, birazdan değineceğimiz SSB modülasyonunda (kısmen AM mod. gibidir) konuşan birden fazla istasyonu aynı anda duyabilmeniz mümkündür.


AM ve FM modülasyon karşılaştırması için şöyle bir görsel buldum

SSB (Single Side Band)

SSB Özellikle HF bandlarında kullanılırlığı ile bilinen, ama aslında tüm amatör bandlarda, HFten GHz frekasnlara kadar her yerde kullanılan bir modülasyon türüdür.

Temel olarak, çok basit bir şekilde anlatmak gerekirse,  AM sinyalinin, taşıyıcı sinyali ve sinyalin alt veya üst tarafının kesilmesi ile oluşturulan, gücün tamamını çok çok dar bir bandtan iletebilen halidir.

Bunun tabii ki avantaj ve dezavantajları var.

Avantajı, çok daha düşük güçler ile çok daha uzaklara erişebilmeyi, dar bir band aralığında çok fazla amatörün haberleşebilmesini sağlar.
Dezavantajı ise ses kalitesinin iyiden iyiye kötüleşmesidir.

AM ve SSB karşılaştırması şu şekilde görülebilir.

SSB modülasyonunda yukarıda bahsettiğimiz gibi, sinyalin bir kısmı kesilir. 

Bu kesilen kısmın yönüne göre LSB veya USB yani Lower Side Band veya Upper Side Band ismini alır.

7 MHz bandı dahil, 7 ve daha altı frekanslarda LSB modülasyon kullanılırken, Üst bandlarda USB modülasyon vardır.

Tabii istisnaları mevcut.

JT65, FT8 gibi dijital modların kullanımı sırasında frekanstan bağımsız olarak USB modülasyonu kullanılır. 

Ayrıca , uydu çalışmaları sırasında, Lineer transponder içeren uydularda TX LSB, RX USB olarak yapılır. Ama dediğim gibi bunlar istisnai durumlar.

Peki , pırıl pırıl HiFi kalitesinde konuşabilmek varken, niye bu amatörler VHF UHF hatta GHz bandlarında SSB kullanmakta ısrar ediyor?

Cevabı yukarıda saklı.

Bir, FM çok geniş bir band kaplar. Bu da kullanılabilir aralıkları azaltır. Aynı anda konuşabilecek istasyon sayısını oldukça düşürür.

Düşünün ki 7 MHz bandında 7.00-7.200 kHz arası amatör band, Burada contest zamanı yüzlerde istasyon duyabilirsiniz. Eğer FM kullanılıyor olsaydı, 20 operatör ancak kullanabilirdi.

Ayrıca, cihazınızın ürettiği 100W'Lık bir gücü çok geniş bir aralığa yaymakta, çok daha noktasal bir aralığa sıkıştırmak menzili açısından da oldukça fark yaratır.

Bu yüzden her ne kadar, bazı amatörler tarafından SSB , sadece HF bandlarında kullanılıyor olarak bilinse de, özellikle DX yani uzak mesafe haberleşmesi yapan amatörler tarafından tüm amatör bandlarda kullanılmaktadır.

Bu yüzden, bulunduğunuz şehrin röleleri haricinde de bir yerlerle konuşabilmek, VHF'te bile birkaç bin km mesafeler gidebilmek istiyorsanız, mutlaka ama mutlaka, VHF ve UHF bandlarında da SSB çalışabilecek cihazlar edinmeye bakın.

Digital modları kullanabilen (DMR gibi) telsizler her ne kadar size daha teknolojik, daha eglenceli gibi gelse de, amatörlük CW ve SSB ile başlar.

Bir yatırım yapacaksanız bu yönde yapmanızı amatörlük açısından tavsiye ederim.

QRP HF Kit

Merhaba,
Bu yazim daha çok A sınıfı ya da B sınıfı olan amatörler için.
C sınıfı olanlar'ı da ilgilendiren kısmı var ama az.

Nedir peki.

Önce QRP nedir ona bakalım..
QRP düşük güç demektir. Ne kadar düşük?

 1-5W arası çıkış gücüne sahip cihazlar QRP, 0-1W arası cihazlar ise QRPp adını alır.

HF te konuşurken derinlerdne bir yerden sizi cağıran QRP bir istasyon duyarsanız önceliği ona verin.

Nedir peki QRP ve Normal istasyonlar arasındaki fark derseniz?

dBm cinsinden ifade edersek,
5Watt = 37 dBm yapar.
100W ise 50dBm

Genelde telsizlerin önündeki güç skalası her 6 db'de 1S değişecek şekilde ayarlıdır.
Yani adamın 59 gelmesi ile 58 gelmesi arasında 6dB fark vardır diyebiliriz.

Üstteki rakamlara bakacak olursak, aynı mesafede iki istasyon olsa, biri 100W diğeri 5W çıkıyor olsa, siz dinlerken birini , 59 duyuyor iseniz, diğeri 57 civari duyacaksınız demektir. Yani o kadar da kötü değil.
Hele karşıdaki QRP  taraf Yagi gibi kazançlı bir anten kullanıyor ise, bu kaybı telafi bile edebilir.


Bunları niye anlattım.

Normal 100Wlık bir HF telsiz almak bir çok amatör için, hele ki dövizin bu kadar yüksek olduğu dönemde oldukça zor bir iş.

Masrafları kısmak için daha düşük güçlü, hatta çoğunu kendimiz birleştirebileceğimiz HF kitlerinden alabilmemiz, bizi bu yükten kurtarırken, bir yandan da hem elektronik konusunda kendimizi geliştirmemizi, hem de B sınıfı amatörlerin 7 MHz te yasal olarak tek çıkış şartı olan , QRP ve kendi yapımı cihaz kuralına uyması açısından güzel.


Peki bu cihazlari nasıl elde ederiz..
İnternet'te araştırırsanız , bir çok kaynak, bir çok şema bulunabiliyor.

Ben bugün olaya biraz daha farklı bir yandan bakacağım.

http://shop.qrp-labs.com

Niye bu site..Niye diğerleri değil??

Yurt dışında çoğu amatörün ürün aldığı, çok başarılı CW kitleri olan bu firma, bir süredir tüm bandlarda çalışan bir de HF SDR radyo geliştiriyor.

E ama hala bahsetmek için yeterli bir gerekçe değil derseniz..

Bu ürünler Türkiye'de üretiliyor.

Evet, Muğla Dalyan'da yaşayan bu amatör Hans Summers TA4/G0UPL

Tasarımlarını dünyanın dört bir yanına Muğla'dan gönderiyor.

Kendisi ile birkaç ay önce bir mailleşmem oldu.
O zaman için, Türkiye'deki amatörlerin pek ilgisinin olmadığını, genelde yurt dışı çalıştığını, ancak , buradan alacak amatörler için, ücretsiz kargo, belki kısmı biraz indirim yapabileceğini iletti. Hatta ödemelerin kredi kartı paypal yerine banka havalesi ile olabilmesi de imkan dahilinde..

Size tavsiyem sitesini gezmeniz.  sadece 0-30 çalışan cihazlar değil, farklı bir çok tasarımı mevcut.
Hatta beacon kitleri 144 mhz e kadar çıkabiliyor.

En kısa zamanda SSB kitini çıkarmasını heyecanla bekliyorum.

73

HF Frekanslar ve Özellikleri

Eminim epey bir yerde benzer bilgileri okumuşsunuzdur , zaten çoğumuz da tecrübelerimiz ile bunları biliyoruz ama, yeni başlayan arkadaşlar için özet bir bilgi olarak paylaşayım dedim.

Kısa bir bilgi olarak HF frekanslarda Iyonosfer tabakaları gelen radyo sinyalini yansıtarak daha uzağa gitmesini sağlar.

Daha detaylı olarak başka bir başlıkta değineceğim.  HF frekanslarda ilk atlama noktası yani skip distance, ve arada kalan bölge skip zone kavramları vardır.

Bu yüzden bazı frekanslarda çok uzak mesafeler ile görüşürken, yakın mesafeler ile görüşemeyebilirsiniz.  Bu konuyu şu şekilde gösterebiliriz.

Skip Zone- Atlama Bölgesi

160m Bandı (1.8 MHz)

Iyonosferin D tabakasından yansıyan bu kısa dalga sinyaller yüzünden, gündüz 100-120 km’lik menzilin pek dışına çıkılamayan bu band, özellikle geceleri D tabakasının kaybolmasından sonra F tabakasından yansıdığı için uygun bir anten ile birkaç bin km mesafelere erişilebilir. Bu yüzden genelde gece kullanılan bir bandtır.
Kışın ve güneş aktivitesinin düşük olduğu dönemlerde çok daha sessizdir.

80m Bandı (3.5 MHz)

160m bandı ile benzerlikler gösterir. Ancak frekansı daha yüksek olduğundan D tabakasından daha düşük açılardan yansıyabilir. Bu yüzden gündüz menzili 2000 km’ye kadar çıkabilir. Gece veya Gün doğumu/batımı sırasında (Grey line) atmosferik gürültü de düşük olacağından 9000 km’lere kadar çıkma imkânı verebilir.

40m Bandı (7 MHz)

Bu frekans hala D tabakasından etkilenmekle beraber daha performanslıdır. SKip Distance (En yakın atlama noktası) 400-500 km ye kadar düştüğünden yakın mesafe hava haberleşmelerine uygundur. Ayrıca DX kullanıma da uygundur. Yaz aylarında atmosferik gürültünün yüksekliğinden dolayı performansı çok iyi olmaz ve güneşin 11 yıllık döngülerinden de etkilenmektedir. En kalabalık bandlardan biridir.

30m Bandı (10 MHz)

Şartları 40m bandına yakın olsa da, yazları propagasyonu çok daha açık bir bandtır. Gündüzleri 1600 km ye yakın bir menzili olan bu band, geceleri 12000 km civarı görüşmelere imkân verir. 24 saat kullanılan bir band olması bu bandın önemini arttırır. Ancak bu bandta SSB görüşme yapılamamaktadır. CW veya dijital modlar kullanılabilir.

20m bandı (14 MHz)

En popüler band olan bu band, yazları Iyonosferden kaynaklı tüm gün kullanılabilirken, kış aylarında akşama doğru tamamen kapanır ve sadece gündüz kullanılabilen bir band olur.
Alt bandlara nazaran daha gürültüsüz bir band olduğundan çoğu DX istasyonuna buradan ulaşmak mümkündür.
İlk atlama uzaklığı olarak gündüzleri 700km, geceleri de 1600 km civarında bir atlama noktası olduğundan mahallî görüşmeler için uygun bir band değildir.

17M bandı (18 MHz)

15M bandı ile benzerlik gösteren bu band, 11 yıllık güneş döngüsünden etkilenir. Solar aktivitenin maksimum olduğu dönemlerde gündüz ve gece kullanılabilmesine rağmen, bu aktivitenin düşük olduğu dönemlerde ancak öğle saatlerinde kullanılabilmektedir. Atlamak uzaklığı 1200 km civarındadır.

15M band (21 MHz)

20m bandının daha gürültüsüz alternatifi olarak görünen bu band, güneş aktivitesinin yoğun olduğu zamanlarda kullanılabilir. Aktivite yoğunken geceleri de kullanılabilen bu band, düşük aktivitede gündüzleri birkaç saat kullanım sunabilmektedir. Bahar aylarında ES(Sporadic E) açılımları ile yansıması mümkündür. 1600 km atlama uzaklığı vardır.

12M Bandı (24 MHz)

Bu band solar aktiviteye oldukça bağımlıdır. Solar aktivitenin yüksek olduğu dönemlerde her tür anten ile DX çalışabilme imkânı sunarken, solar aktivitenin düşük olduğu dönemde neredeyse tamamen kapanır. Sadece ekvatoral bazı enlemlerde limitli kullanım sağlar. Atlama uzaklığı 1600 km civarındadır.

10M Bandı (28 MHz)

12M bandına oldukça benzeyen bu band, solar aktivitenin yüksek olduğu dönemlerde çok düşük güçlerle 12000 km’ye kadar görüşme imkânı sağlayabilir. Bu dönem gün batımından sonra birkaç saat daha aktif kalabilir. Solar aktivitenin düşük olduğu dönemlerde band tamamen ölüdür. Ancak, VHF özelliği gösterebildiğinden dolayı, Meteor Yansıtma, SporadicE gibi yansıma türleri ile kullanılabilmektedir. Sporadic E açılımları ile multihop (çoklu yansıma) ile bahar-yaz başı döneminde 4000-4500 km mesafeler ile görüşmek mümkündür. Atlama mesafesi 2000 km olan bu band mahallî qsolar için kullanılamaz.