13 Aralık 2021 Pazartesi

10 GHz EME çalışması

 Selamlar,


Çalışmalarımı takip eden istasyonlar epey bir süredir EME ile uğraştığımı biliyorlardır.

Bildiğiniz gibi 144 Mhz (2 metre) bandında bu çalışmalarımı yürütüyorum.

Ama uzun zamandır hayalini kurduğum çalışma bir de bu işi 10 GHz bandında yapabilmek.


Bunun ile ilgili olarak bir süredir cihaz toplama ve altyapı çalışmalarım devam ediyor. İlk olarak bu amaçla bir 120 cm'lik çanak anten almıştım.

Her ne kadar EME ye uygun olmasa da bulleye bir LNB de edinmiştim. Bunu hem QO-100 uydusunu dinlemekte hem de ileride lazım olursa 10 GHz bandında kayma olmadan dinleme yapabilme amacıyla almıştım.

Yine bu yolda 20W lık ta bir PA satın aldım. eksiklerim hala bu frekansa uygun bir LNA ve en önemlisi bu frekanslarda çalışabilecek bir transverter edinmek ki bu yolda da çalışmalarım devam etmekte.


Neyse başlangıç noktası her zamanki gibi önce dinlemek...

İşin nispeten basit tarafı. 

Ama yine de yazıldığı kadar kolay da değil. 

Çünkü bu frekanslarda çalışırken anteninizin aya +/-1 derece açı ile bakıyor olması gerekiyor. 

Öncelikle frekansımdan emin olmak için QO-100 uydusunun beaconuna göre RTL-SDR'min frekansını kalibre ettim.

Daha sonra QO-100 için kullandığım çanak antenimi göz kararı elimle aya doğru hizaladım. Bu akşam şansıma bulutsuz bir akşam olduğundan işim daha rahattı. 

Bunun peşinden alt katta bulunan bilgisayarımda SDR-Console yazılımı çalıştırdım. Sanal ses kartı ile (virtual audio cable) sdr console yazılımının ses çıkışını WSJT-X yazılımıma bağladım. Ve frekansını 10.368.025 MHz e ayarladım

WSJT-X te modülasyon olarak DL0SHF'in yayın yaptığı Q65-60E  60 Sn olarak seçtim.

Sonra cep telefonumdan bu bilgisayara remote olarak bağlanıp balkona çanağın yanına geçtim. 

Çanağın koluna bağladığım inclinometre ile elevation ayarını yaptım. Hemen peşinden çanağın altına doğru eğilip ay ile merkezledim. Bu sırada gözüm telefonda görebileceğim bir sinyal arıyordum.

Aşağı yukarı sağa sola derken ekranda bir yerlerde belli belirsiz bazı çizgi ve noktalar gördüm ve beklemeye başladım.

Bir süre sonra WSJT ekranında o heyecanla beklediğim decode edilmiş çağrı işaretini görmüştüm.


Üstteki 2m yazan yerler sizi yanıltmasın. programda heyecandan frekans seçmeyi unutmuştum. Son iki decode sırasında bunları da ayarladım.

10 GHz 2 metre bandından aydan yansıtmada da oldukça farklı.

2 metre bandından yaginizden çıkan yaklaşık 30 derecelik sinyal ayın tamamına çarpıp oradan yansır iken, 10 GHz te yukarıda yazdığım gibi bu açı genelde 1-2 dereceyi geçmiyor. Bu da sinyalin ayın ortasında küçük bir alana çarpmasını sağlıyor. 

Tabii dalga boyumuz da oldukça küçük olduğundan sinyal ayın yüzeyindeki her çukur ve yükseklikten farklı açılarda yansıyor ve bu da oldukça güçlü bir saçılmaya sebep oluyor. 

Bu yüzden sinyalleri 2 metredeki gibi kalın ve düz bir çizgi gibi görmek yerine saçılmış belli belirsiz bir sinyal olarak görebiliyoruz. 

Ancak decode değerleri oldukça farklı. Bu kadar zayıf gördüğüm bir sinyalin -8 dB kadar güçlü çözülebilmesine oldukça şaşırdım. 

Ayrıca aynı sıralarda EME chat sayfasında italyan bir amatörün raporunun da -4 dB oluşu ilginçti. 

Çünkü bu amatörün hem 180cm'lik bir çanağı vardı hem de bu frekansa uygun bir LNA'sı ve transverteri mevcuttu. Benim gibi 20 dolarlık bir cihaz ile çözmek yerine yüzlerce dolar verdiği bir ekipman kullanmaktaydı.

Sonuç olarak yine bir ilki başarmanın haklı gururunu yaşıyorum. Bir sonraki hedef aydan yansıtmak ve becerebilir isem kendi echo'mu da duyabilmek. Ama öncelikle yüksek hassasiyete sahip bir anten rotor sistemi kurmam gerekecek. 




 

26 Kasım 2021 Cuma

RF Röle Temizleme

Ampifierlarımızın, telsizlerinizin içide malum Rf röleler bulunmaktadır.

Ya da başka bir proje için kullanacağınız hurdadan bulduğunuz ya da uzun süre yatan röleler elinizde olabilir.

Peki bu rölelerin alış hassasiyetini arttırmak için temizlenmesi gerektiğini biliyor musunuz?

Hatta bazen hiç kullanılmamış röleler aldığınızda da bunu yapmanız gerekebilir.

Önce sebebine gelelim

RF rölelerin geçirebileceği en zayıf sinyallere "wet contacting" denir. Türkçesini ben bilmiyorum. Bilen varsa aşağı yorumlara bırakırsa sevinirim.

Normalde üzerinden yük geçen TX yaparken kullandığınız pinlerde bu sorun yaşanmazken cihazınız RX'te kaldığı süre içinde bu kontakt'tan çok zayıf bir sinyal geçtiği için (mikrovolt seviyesinde) bir süre sonra röleleriniz oksitlenir ve iletkenliği düşer. Bu da alış hassasiyetinizin düşmesine sebep olmaktadır.



Bu sorunu cihazınızın alış hassasiyetinde düşme ya da dinleme sırasında gürültü seviyesinde sebebi bilinmeyen artma azalmalar şeklinde hissedebilirsiniz.

Peki bunu nasıl temizleyebiliriz?

Bazı RF rölelerin içi açılabilmektedir. 
Eğer bu tip bir röleye sahip iseniz, içini açıp RX pinlerini önce WD40 ve bir parça beyaz temiz bir kağıt ile bastırmadan temizleyip (boyasız ve temiz olması önemli) daha sonra alkol sıkıp kurumaya bırakın.
Bu bir süre idare edecek bir temizlik sağlayacaktır.

İkinci ve daha efektif olan yöntem ise, sık yapılması halinde rölenin kontaklarını aşındırdığı için çok başvurmamakta fayda var.

Peki bu yöntem nedir?

En basit şekilde şu şekilde yapılabilir.

Rölenizin giriş ucuna şasiye "-" , canlı uca "+" olacak şekilde bir bağlantı yapın. Bunu uçları bir tarafta açık bir coax ve bir konektör ile (röle tipinize bağlı olarak N , UHF ya da SMA gibi) yapabilirsiniz.


RX yani NC ucuna ise, yine bu tür bir bağlantı yapıp , buraya 12V bir lamba ya da çok düşük güç çeken bir cihaz bağlayın.

+ ve - uçlara 12V verdiğinizde lambanın yandığını göreceksiniz. Peki bu yeterli mi?

Hayır.

Rölenizin normal besleme kontaktlarına da bir güç kaynağı bağlayıp röleyi  açıp kapamaya başlayın.

her açılma kapanma sırasında RX pinlerinden geçen düşük akımın (500mA civarı)  yapacağı ark ile buradaki oksidasyon yanarak yok olacaktır.
Bunu 50-100 defa yapmanız lazım.

Daha da ideali, akımı iyice düşük (10-20mA) bir yük bağlayıp (Örneğin 20mA için 12V ta 600ohm'luk bir direnç)  tüm gün ya da gece boyunca saniyede bir açılıp kapanmasını sağlamak.

W8JI 'nin sayfasından aldığım aşağıdaki çizim bağlantıyı şematik olarak gösteriyor.

Buradaki gösterim bir lambalı PA'nın röle üzerinden sökülmeden temizlenebilmesi için yapılmış bir çizim. Ama size genel bir fikir verecektir.


Aşağıdaki çizimde ise, en ideal temizleme yöntemine ait DUBUS dergisinde yayınlanmış tam otomatik bir temizleme devresi görülmekte.





12 Ekim 2021 Salı

Nanovna Faz/Delay ölçümü

 

Nanovna'da neler yapabiliriz konulu yazımıza faz/delay ölçümü konusu ile devam ediyoruz.


Faz ya da delay ne işe yarar kısmı ile başlayalım öncelikle.


Eğer koaksiyel kabloların teknik özellik dokümanlarına göz attıysanız orada Velocity Factor (VF) yazılı bir alan vardır.

Bildiğiniz gibi, elektrik ve RF sinyalleri havada ya da ideal şartlarda ışık hızında hareket eder, ancak gerçekte bu pek doğru değildir. 

RF sinyalleri, koaksiyel kablolarda ilerlerken havada ilerlediğinden daha yavaş ilerler. Havaya göre bu sinyal gecikmesi oranına velocity factor denir.

Örneğin RG213 kablo için markadan markaya değişmesine rağmen bu oran yaklaşık %66'dır.

Peki bu oran neyi etkiler?  Örneğin koaksiyel kablo ile yapacağınız trap, power combiner/divider gibi cihazlardaki kablo boyunun hesaplanmasını değiştirir. Malum formüle göre dalga boyu ışık hızı ile orantılıdır.

2 metre bandının yanı 144-146 MHz (ortalama 145 mhz alalım) dalga boyu 

https://www.omnicalculator.com/physics/wavelength   sayfasındaki hesaba göre

2.067 metredir.

Oysa bir koaksiyel kablo ile bu hesabı yapmaya kalkarsak,  ki bu hesap için https://www.qsl.net/w4sat/velfact.htm  linkindeki hesaplayıcıyı kullanabiliriz,

yukarıda bulunan free space hesabını velocity factor ile de çarpmamız gerekir.

Yani 2.067*66/100 =1.364 metre. Yani bir koaksiyel kabloda tam dalga boyu hesabı yapıldığında uzunluğunun 2 metrenin katları değil, 1.364 metrenin katları olması gerektiği ortaya çıkar.

Yani bazı dayıların "yeğenim antenden cihaza inen kablonun boyunun 2 metrenin katları şeklinde olması gerek"  tezi de bu şekilde çürümüş oluyor. Bu teori zaten başından yanlış. Çünkü anteninizde balun kullanmanız ve bu kablo boyunun anten empedansına etkisini sıfırlamanız gerektiği acı bir gerçek. Ama balun kullanılmadığı durumlarda da kablo boyu öyle kafanıza göre belirlenmiyor.

Peki bunun bir diğer pratik uygulamasını nanovna da nasıl yaparız?


Özellikle Stack anten yaparken kullanacağımız power divider (geçmiş yazılarımda nasıl yapılacağı yazılmıştı) yapımında kullanacağımız koasiyel boylarını ve, power divider ile anten arası kabloların faz farklarını nanovna kullanacak ölçebiliriz.


Yani, diyelim bir power divider'ımız var. Ve bu power divider'dan iki antene koaksiyel kablomuz gidiyor. Normalde her iki antene eşit fazda dalga gitmesi gerekmekte ki aynı anda her iki antenden de eşit dalga çıksın.

Kablolardan biri birkaç cm bile kısa olsa bu iki anten arasında faz farkına neden olur. Peki bu faz farkı neye sebep olur?

Birincisi, faz farkıyla çıkan sinyaller Phased Antenlerde olduğu gibi, antenin asıl baktığı doğrultu yerine başka bir yöne yönlenmiş olur.

SM6FHZ'nin 2016 yılında yaptığı bir sunumdan bir kaç yagi ışıma patterni paylaşmak isterim.

Faz Farkı Yok


20 Derece Faz Farkı

45 Derece Faz Farkı


Görüldüğü gibi iki anten arasındaki faz farkı yükseldikçe antenin elektriksel olarak baktığı yön dönüyor, sidelob ların şekli bozuluyor ve anten kazancı da düşüyor. Yani antenler çalışması gerektiği gibi çalışmıyor. 

Aynı şekilde dinlemede de faz farkı ile gelen dalgalar birbirini sönümleyeceği için sinyal zayıflaması da olacaktır. 

Peki Nanovna nasıl işimize yarayacak?

  • Öncelikle Antene çekeceğimiz iki (ya da daha fazla)  kabloyu da birbirine en yakın ölçüde olacak şekilde kesin.
  • Birer uçlarına konnektörleri takın. Diğer ucu boşta olsun kabloların.
  • Nanovna ya bağlayın(Bağlamadan önce kalibrasyonu yapmanız gerektiğini bir kez daha hatırlatayım)
Nanovna da 

Menu > Display > Format > Delay 

seçeneği ile ekranda Delay ölçüm değerini çıkarın.

  • Kablolardan birini CH0 portuna bağlayın.

Burada delay kısmında bir rakam görmeniz lazım. Kablo boyuna göre değişiklik gösterse de örneğin 2.15 ns gördünüz diyelim.

İkinci kabloyu da aynı şekilde ölçün 2.30 ns buldunuz diyelim.

Aradaki farkımız 0.15 ns

Kablomuzda tam bir periyot için ne kadar süre gerektiğini ölçmek için;

T=1145×106=6.8 ns

Bizim kablomuzdaki 1 periyot için gerekli süre. Bu değeri faz farkımıza  bölerek her her iki kablo arasında ne kadar fark olduğunu buluyoruz. 


0.15ns6.8ns×360o=7.94

 

derece bir faz farkımız var. Bu az bir rakam değil.

Hatırlarsanız yukarıda kablomuzun bir tam dalga boyunu hesaplamıştık. 1.364m. Yani giren bir dalga kablodan 1.364m sonra çıkmakta. Ve bu yolculukta 360 derece dönmekte. Bu durumda aradaki faz farkının kac mm olduğunu hesaplayalım.


1.364m360o×7.94=30.0mm

Bu durumda iki kablomuz arasında 3 cm kadar bir fark olduğu ortaya çıkacaktır.

Bu ölçüme göre kablomuzun birini kısalttığımız taktirde faz farkımız minimize olmuş olacaktır. 

27 Eylül 2021 Pazartesi

10 GHZ Çalışmaları Yeni Rekorumuz

 26 Eylül 2021 tarihinde TA2SUA'nın mekanından yeni bir deneme yaptık. Dürbünle zor gördüğümüz Yapracık bölgesi ile aramızda acaba olur mu diyerek bir deneme yaptık. Denemeler sırasında TA2YGT da bize destek verdi kendisine de ayrıca teşekkür ederim.


En başta antenleri karşılıklı tutturmak biraz sorun olsa da (Hatta ilk açtığımda hiç sinyal duyamadığımdan bir an ümitsizliğe kapılmıştım) sonunda güzel bir kalibrasyon ile çok başarılı bir test gerçekleştirmiş olduk.

Bu sefer yaptığımız mesafe 34.5KM.

Denemeden birkaç resim ve her iki istasyondan alınmış bir kayıt paylaşıyorum. Seyretmenizi öneririm. Ses kalitesi gerçekten inanılmaz.


Denemelerimiz devam edecek :)











24 Eylül 2021 Cuma

10 GHz çalışmaları teknik detaylar.

 Bu yazımda HB100 modülü kullanarak çalışmayı düşünen arkadaşlar için  daha armut piş ağzıma düş tarzı bir yazı hazırlayayım dedim.

Teknik özelliklerden bahsedecek olursak HB100 modifiye edilmeden 10.525 Ghz frekansında 15 dBm (0.03watt) üreten maksimum 5.25volt beslemeye kadar dayanabilen bir cihaz. 5.25V 'un üzerinde cihazınız yanacaktır. Üzerinde iki adet TX iki adet RX patch anten mevcut. Normalde TX'ten gönderdiği sinyalin yansımasını RX tarafından duyup, IF portundan bir output sinyali vererek cihazın önünden geçen bir şey olup olmadığını algılayabilmekte. Ama biz farklı bir amaçla kullanıyor olacağız. 


Bizim kullanımınız için genel bağlantı şeması şu şekilde.

Alıcı Bağlantısı





Verici Bağlantısı

Yukarıda delinmesi işaretli parçayı bulmak için önce devrenin üzerindeki shield'ı sökün, tam DRO'nun (devre üzerindeki beyaz seramik parçası) üzerine gelecek şekilde delin. Bu işlem radar modülünün 10.525GHz frekansından amatör band olan 10.400'lü frekanslara inmesini sağlayacaktır. Gerekirse bu kısma bir somun ve vida ekleyerek frekansı ayarlanabilir yapabilirsiniz. Bu arada bazı HB100 modüllerinde bu kısımda zaten bir delik bulunuyor. Deliğin çapını genişletmek te frekansı düşürüyor.

Audio Modülasyon Devresi

Yukarıdaki devreye benzeyen başka bir devre de, biraz daha kompleks olsa da F6HCC'nin sayfasından aldığım aşağıdaki devre. Bu devrenin avantajı besleme voltajını da değiştirerek gerekirse çıkış frekansını da ayarlayabilmeyi sağlıyor.

Ben yukarıdaki devreyi kullanıyorum.



Bunun yanında HB100 ile ATV yayını yapanlar da mevcut. Bunun için örnek bir devre çalışması şu şekilde,

PE1RKI  ATV Devresi

ATV çalışması ile ilgili ayrıntılı bilgi ve HB100 ile ilgili yapılan başka modifikasyonları http://home.deds.nl/~knol/HB100/  adresinde bulabilirsiniz.

HB100 modülünü aşağıdaki resimde göreceğiniz gibi LNB ile beraber LNB'nin önünü tam kapatmadan bağlayabileceğiniz gibi, iki ayrı çanak ile de kullanma imkanı var.

Kullanım sırasında birbirini enterfere etmemek ve LNB'nin sature olmasını engellemek amacıyla bir PTT düğmesi yapıp bununla HB100'ün beslemesini açıp kapatmakta fayda var.

Yani, konuşulacağı sırada HB100'e voltaj vermek, dinlemede ise tamamen kapatmak oldukça fayda sağlıyor.

HB100-LNB Montajı

LNB ile SDR arasında zayıflatıcı (attenuator) kullanmak faydalı olacaktır.Tavsiyem 20dB bir attenuator kullanılması. Aksi takdirde LNB den gelen sinyal çok güçlü olduğundan SDR'yi biraz sağırlaştırıyor.

Aynı şekilde SDR yerine 700 MHz te WideFM ya da BroadcastFM dinleme yapabilen bir telsiz de işinizi görecektir. SDR nin avantajı spektrumda karşı tarafın sinyalini daha rahat görebilmektir.


HB100'ün montajı sırasında TX anteninin LNB merkezine yakın yerleştirilmesi ve polarizasyonu önemli.

5V pininin altındaki iki adet kare TX antenleri, diğer taraftaki iki kare ise RX antenleri. Burada bizim ihtiyacımız olan TX tarafı olduğundan LNB'nin nüne gelecek antenleri TX anteni olarak seçiyoruz.

LNB yere 90 derece açıda çalışacak olup (12V besleme ile Vertikal pol çalıştığından anteni çevirerek horizontal olmasını sağlıyoruz) HB100 ise TX antenleri yere dik olacak şekilde yerleştiriliyor.

F6HCC'nin blogundan alınmıştır. HB100-LNB Yerleşimi


Bundan sonrası sizin deneysel çalışmalarınıza bağlı.


Herkese ucuza 10 GHz imkanı sağlayacak bu çalışmayı umarım yapacak arkadaşların sayısı çoğalır.



22 Eylül 2021 Çarşamba

10 Ghz Çalışmaları devam...

 Geçtiğimiz haftasonu TA2SUA arkadaşımla beraber yeni bir çalışma yaptık.

Daha önce deneyip 1.5 Km mesafe elde etmiş olduğumuz 10 GHz wideFM qsomuzu bu sefer daha uygun bir alan bulup daha da uzak mesafeye taşıdık.

Kısaca kullandığımız ekipman hakkında bilgi vermem gerekirse,

TX için HB100 Doppler Mesafe Radarı, Ve bu modül ile FM modülasyon elde etmek için kullandığımız bir Audio/Besleme devresi

RX için Uydu anteni , Uydu LNB'si, LNB'yi beslemek için Bias Tee devresi (bir bobin bir kondansatör) , dinlemek için 700 MHz civarında alış yapabilen herhangi bir receiver (Biz SDR kullandık ama, emektar FT50 telsizimle de bu frekansı dinyelebiliyorum)

Toplam maaliyet 100-150 tl civarı

Denememizde TA2SUA'nın KM69CP49WX locatoru ile KM69CR73 locatoru arasında bir QSO gerçekleştirdik.

Mesafe bu sefer 6.5 KM
Videoda maalesef önümde locator yazılı olmadığı için, biraz karıştırmışım kusura bakmayın.

Alper arkadaşımın söylediğine göre benim ses ve sinyal seviyem çok daha yüksek gelmekteymiş.

Sebebi yüksek ihtimal Alper'in modülü antene tuttururken tam PCB deki antenin üzerini band ile sarması :)

Hatalarımızdan öğreniyoruz.

Bir dahaki deneme için şimdiden lokasyon tespiti yaptık.
Hedefimiz yaklaşık 30 km civarı olacak.







Denememiz ile ilgili videoyu aşağıdaki adresten seyredebilirsiniz.











17 Eylül 2021 Cuma

2 Metre Lineer İlave

 

Tekrar merhaba,


2 metre blf188 projemi takip edenler, soğutma için bir çok farklı yöntem denediğimi hatırlayacaklardır.


Son denemem biraz daha farklı.


Çoğu overclock'cunun bilgisayar CPU ları için uyguladığı yöntemi ben de kendi Lineer Amplifier'ım için uygulamaya karar verdim.


Bu amaçla, çalıştığım şirketle ortak iş yapan bir tornacı arkadaşımızın yardımına başvurdum ve bana aşağıda resmini görebileceğiniz su soğutma tablasını yaptı.





BLF188 i monte ettiğim bakır plakayı ve attenuatoru'u bu soğutucunun üzerine monte ettim.


Çıkışına aliexpressten almış olduğum bir CPU soğutma radyatörünü ve moturunu bağladım.


Cihazın içini açtığımda başa ayrıntılı resimlerini de burada paylaşırım ama şimdilik ana fikri vermiştir diye düşünüyorum.


Peki bunun sonucunda ne elde ettim?

  • Uzun süreli TXlerde yaklaşık 58-60 derecelere kadar çıkan LDMOS sıcaklığını 40-42 dereceler civarında tutabilmeyi başardım.

  • Daha önceki aluminum blok soğutmada kullandığım yüksek hızlı ve oldukça gürültülü fan sesi yerine tek bir fan ve çok daha düşük bir gürültü seviyesi elde ettim.

  • PA'nın toplam ağırlığı kocaman bir aluminyom soğutmaya nazaran çok daha hafif oldu.

  • Bir de yeni bir tecrübe edinmiş oldum.


Soğutucu bloğu aldığım arkadaşım, ihtiyaç halinde amatörler için uygun şekilde bu bloklardan hazırlayabileceğini de bildirdi.

Yani ileride bu tür bir soğutma ihtiyacı duyacak arkadaşlarım benimle bağlantıya geçer ise kendisinin bilgilerini iletirim.

Bu sistemi 4-5 aydır kullanmaktayım.
Eğer BLF188 ya da benzer bir yüksek güç LDMOS çalışması yapacak iseniz, kesinlikle izlemeniz gereken yolun su soğutma olduğunu söyleyebilirim.




10 GHz bandı çalışmaları

 Hatırlarsanız, geçmiş yazılarımda 10 GHz bandı ile ilgili oldukça basit ama farklı bir amatör etkinlik yapmıştık.

TA2SUA ve TA2NAS ile beraber gerçekleştirdiğimiz bu etkinlikte birkaç km mesafede 10 GHz bandında FM modulasyonu ile qso yapmayı başarmıştık. 


Bir aksilik olmaz ise bu hafta daha uzak mesafe denemeleri yapacağız.

Onu ayrı bir yazı ve videolar ile paylaşacağım.


Bu yazımda ise çok kısa br şekilde  gelecek planlarımdan bahsedeceğim.




Bu arkadaş biraz önce elime geçti.

20 watt'lık bir 10 GHz power amplifier.

Bu yeni bir projenin ilk ayağı.

Eğer benden önce davranan olmaz ise (olursa ayrı bir sevincim olur) TA'nın ilk 10 GHz EME istasyonunu kurma hazırlıklarına başlamanın ilk adımı bu PA.

Kısa süre içinde beklediğim bir 430mhz/10GHz transverter var. O da geldikten sonra bahçede 2 metrelik bir çanağı yerleştirecek uygun bir yer ve bu çanağın rotor kontrollerini tamamlayıp havaya çıkmayı planlıyorum.

Tabii bu arada yine 10 GHz tarafında bir beacon hazırlığım da mevcut.

Bu beacon ile gönderme yapılamasa bile, aynı Oscar 100 uydusunda olduğu gibi, bir uydu anteni bir LNB ve bir SDR ile kar ve yağmur bulutlarının durumuna göre 500-600 km'den bile beaconun duyulma ihtimali var.

Tabii burada iş meraklı amatörlere düşüyor.

Basit bir hazırlık ile (ki çoğunuzun evinde yukarıda saydıklarım vardır) en azından SWL olarak bu beacon'u takip edebilmeniz olası. Bunun ile ilgili detaylı bir yazıyı  Beacon projesini aktif hale getirdiğimde paylaşacağım.



Diyeceksiniz ki, 2 metredeki EME istasyonun neredeyse kilowatt çıkarken 20w ile nasıl EME yapmayı planlıyorsun?

Hatırlatmak isterim, 2m de kullandığım 2 adet yagi ile elde ettiğim toplam kazanç 17 db.

Yani amatör matematiği ile konuşacak olursak , 400W = 56 dBm + 17 dB =  73dBm , o da eşittir 20.000W bir EIRP güç ile çıkmış oluyorum.

10 GHz te ise 2 metrelik bir çanak 45 dBm civarı bir kazanç yapıyor.
20w ise yaklaşık 43 dBm
Yani toplamda antenden çıkan (hiç kayıp olmadığını varsayıyorum ki bu frekanslarda her ayrıntı kayıp demek) 88dBm yaklaşık 630.000Watt.

Yani 2M deki gücümden kat kat fazla.

10 Ghz'in havadaki kaybı 2m ye göre çok daha yüksek olduğundan 1.5 metreden daha büyük bir anten ile, orta güçte bir 3cm EME istayonu elde edilmiş oluyor.

Ama 3cm istasyonu demek maalesef çok para demek. Çünkü burada kullanacağınız konektör bile tanesi 15-20 Euro olan yüksek frekans özel konektörler.

Bakalım adım adım çıktığımız bu yolculuk ne kadar sürecek.


Görüşmek üzere.

 


5 Mayıs 2021 Çarşamba

Winlink ve Vara kullanarak HF telsizinizden internete email gönderme

 

Afet gibi , ya da ciddi bir altyapı problemi gibi bir durumda bir bilgisayar ve bir HF telsiz ile internete email gönderebileceğinizi  biliyor muydunuz?


Bu konuyu diğer konulardan farklı olarak yazılı olarak değil video olarak anlatmak istedim.

Bu amaçla kısa bir video çektim.


İyi seyirler dilerim.




13 Mart 2021 Cumartesi

NanoVNA LNA Ölçümü

 

Öncelikle bilmeyenler için LNA nedir?

LNA Low Noise Amplifier 'ın kısaltmasıdır. 

Basit bir anlatımla sinyalleri mümkün olduğunca az gürültü ekleyerek güçlendirmek için kullanılır.


Örneğin, VHF/UHF haberleşmede, anten ile cihazınız arasındaki mesafe uzun ve koaksiyel kablodaki kaybınız çok ise, bir LNA kullanarak bu kaybın önüne geçebilir, antende duyulan sinyalin, cihazınıza kadar kayıpsız ulaşmasını sağlayabilirsiniz.


Normal hayatta da sıklıkla kullanıyoruz aslında bunu farkında olmadan.


Örneğin eski TV antenlerine takılan güçlendiriciler. Bunlar temelde bir LNA'dır.


Ya da Uydu antenlerine takılan LNB'ler.  E ama buna niye LNB denmiş olabilir?

Çünkü bu cihaz sadece güçlendirmekle kalmamakta, 10-12 GHZ teki sinyali 750 MHZ lere düşürerek kablodaki kaybın önüne farklı bir yöntem ile de geçmektedir. 


Gelelim NanoVNA da bunu nasıl ölçeceğimize.

Kalibrasyon kısmını yaptıktan sonra (diğer yazılarımda bahsetmiştim)

NanoVNA'nın çıkış (S11 portunu, önce bir zayıflatıcı (attenuator) daha sonra da LNA'nın girişine giriniz.

Attenuator'u LNA'nın çıkışına da bağlayabilirsiniz. Burada önemli olan NanoVNA'nın çıkış gücünün LNA nın maksimum girişinden yüksek olmaması.


Eğer elinizde bu şekilde bir zayıflatıcı yok ise, uzun ve kayıplı bir RG58 kablo kullanabilirsiniz.
Tabii bunun için benzer bir şekilde önce LNA'sız olarak kablo kaybını ölçmeniz lazım ki sonuçta çıkan değerin ne olduğunu bilin.

NanoVNA ekranınızda ölçüm yapacağınız S21 portu için Logmag çizgisinin açık olduğuna emin olun. CH1 Logmag olarak ekranda yazıyor olmalı. Eğer yok ise, DISPLAY/FORMAT/LOGMAG seçenekleri ile açabilirsiniz.


Önce Attenuator değerini ölçelim. (Eğer kalibre bir attenuator var ise elinizde bu ölçüme gerek yok.)





CH1 için -15 db zayıflama gösteriyor. Yani, CH0 dan çıkan ve attenuatordan geçip CH1 e giren sinyalin -15 db zayıfladığını görüyoruz.

Daha sonra araya LNA'yı da ekleyerek (ve LNA'nın güç beslemesini vererek) ölçümü tekrarlıyoruz.


Bu sefer +10 dB civarı bir değer ölçtük.
Bir önceki ölçümde gördüğümüz -15 dB kaybı da katınca toplamda 25 dB bir kazanç elde ettiğimizi görebiliyoruz.
Ayrıca grafiğin başında ve sonundakü değer kayıpları da, bu LNA'da bulunan bir bandpass filtreden kaynaklanmakta. Bu filtre LNA'nın sadece 144-146 arasını yükseltmesi, diğer frekansları yükseltmemesini sağlamakta ki grafikten de bu açıkça görünüyor.


NanoVNA'nın maksimum giriş değerinin 20 dB olduğunu göz önüne alarak bu tür ölçümlerde her zaman güvenli değerler içinde kalacak kadar zayıflatma yaptığınıza emin olun.

 




NanoVNA'yı sinyal generator olarak kullanmak.

 NanoVNA'lar her ne kadar bu amaçla yapılmamış olsa da, çalışma prensibi gereği bir sinyal generator olarak kullanılabilmekteler.


Çünkü S11 portu bir sinyal üretmekte ve bu sinyalin dönüşüne göre sonuçları hesaplamakta.

Bir dezavantajı, çoğu sinyal generatordeki gibi sinüs değil, kare dalga üretmekte.

NanoVNA'yı sinyal generator olarak kullanmanın iki temel yolu var.

Ama bu yola girmeden önce , NanoVNA'nın çıkışı ne kadar ona bakmak lazım.


İlk çıkan versiyonları speclerinde yazdığına göre -13 dbm, maksimum -9 dbm güce sahip , Yani 0.00005 watt.


Oldukça düşük evet.

 Ama hepsinde öyle değil. Örneğin NanoVNA-H versiyonunda yapılan ölçümler 3 dBm e kadar gücün çıktığını gösteriyor.

Bu güç te direkt olarak bir alıcı sisteme bağlamak için yüksek.

Peki nanovna'nın gücü değiştirilebiliyor mu? 

Evet.

Bildiğiniz gibi nanovna bilgisayara bağlanınca bir seri port ile bağlanmış gibi davranıyor.

Bu seri porta bağlanıp aşağıdaki komutları uyguladığınızda çıkış gücünü de değiştirebiliyorsunuz.

serial commandRMS voltage [mV]power @ 50 Ω [dBm]
power 088.7-8.0
power 1173-2.2
power 22531.1
power 33243.2

 

Cihaz default ayarlarda power 3 ile çalışıyor.

Bu tür bir değişiklik yapacak olursanız, power -1 komutu ile otomatik moda geri döndürebiliyorsunuz.


Gelelim NanoVNA yı nasıl Signal Generator olarak kullanacağımıza.

İki yöntem var.

Birincisi, STIMULUS menüsüne girmek,   Start a bir frekans yazmak (Örneğin 144.300M)  sonra aynı frekansı Stop frekansına da girmek.

Bu şekilde cihaz CW sinyal üretmeye başlıyor.

İkinci yöntem çok daha kolay.

STIMULUS menüsü altındaki CW FREQ menüsüne direkt olarka frekansı yazmak.

Bu şekilde kare dalga bile olsa bir CW sinyal üretmeye başlamış olusunuz.



Yeni(Çok ta değil) bir dijital Mod.. Q65

 Selamlar, HF dünyasından insanlar önce jt65 ile tanıştı, sonrasında FT8 ve FT4 ile zayıf propagasyon şartlarının olduğu zamanlarda düşük gü...