Merhaba, Yaklaşık 6 aydır bir Ioniq 6 kullanıcısıyım.
Bu dönemde hem kendim bir çok bilgi öğrendim hem de , özellikle ilk defa elektrikli araba kullanan hele ki , elektrik, batarya vs. konularında tecrübesiz insanların sorularını gördükçe en azından yeni başlayanları yönlendirecek bir bilgi kaynağı oluşturayım dedim.
Buradaki başlıklar genel olarak Ioniq6 , Ioniq 5 kapsamında olsa da genel olarak tüm EV araçlar için geçerli bilgilerdir.
Sizden gelen sorular oldukça listeye eklemeye devam edeceğim.
- AC/DC şarj Nedir?
Arabalarımızda bildiğiniz gibi bir batarya...hatta iki batarya var. Birincisi aracın motoruna bağlı olan yüksek enerji kapasitesine sahip bataryamız diğeri bildiğiniz 12V batarya. Ve bu bataryalar DC yani doğru akım depolayabilir. 12V batarya aracın şarjı %20'nin üzerinde olduğu her durumda araç tarafından arka tarafta sürekli şarj edilmekte. O yüzden bu konunun detaylarına girmiyorum.
Ana bataryayı şarj etmenin temel iki yolu var.
Birincisi AC şarj cihazı, ikincisi ise Şarj istasyonlarında görebileceğiniz DC şarj istasyonları. DC şarj istasyonu şebekedeki voltajı DC ye dönüştürüp daha yüksek hızlarda aracımıza yüklerken, arabayla verilen ya da sonradan aldığınız AC şarj cihazları arabanızın içinde bulunan bir "adaptör" ile AC voltajı yine bataryanın depolayacağı DC voltaja çevirir.
2. AC Şarj istasyonları niye farklı güçlerde?
Çoğu kişinin düşündüğü gibi AC şarj istasyonları bir şarj istasyonu değil, aslında araba ile konuşup üstündeki komütatör/ya da röleleri açarak arabanızın şebekeden beslenerek araç içindeki adaptör ile şarj olması için kullanılan cihazlardır. Yani bir nevi akıllı priz. Peki güç miktarı neye bağlıdır?
- İstasyon ile Araba arasındaki kablo'nun tipine: Kablo ne kadar ince ise o kadar maaliyeti düşüktür. Bu yüzden yüksek şarj güçlü (11-22kw) şarj cihazları görece daha pahalıdır. Kablo üstündeki bir direnç ile arabaya bu kablodan ne kadar maksimum güç çekilebileceği bilgisini verir.
- İstasyon içindeki komütatör/Switch gücüne: Yukarıdaki madde ile aynı..Ne kadar para o kadar köfte
- İstasyonun şebeke bağlantısına: Ev prizinden bağlı iken 220V ve standart sigorta ile 16A max güç alabilirsiniz. Kısa bir hesap ile: 220x16: 3.5kw ortalama standart bir duvar prizinden alacağınız güçtür. Altyapı kuvvetli (kablolama ve sigortalar) ve şarj cihazınız destekliyor ise bunu 32A olacak şekilde ayarladığınızda yaklaşık 7kw hız ile şarj edersiniz.
- Trifaze olayında işler değişiyor. Mantık olarak aynı anda 3 ayrı prizden şarj ediyor gibi bir durum ortaya çıkıyor. Yani Cihazınızı 10A'ya ayarlayıp bir Trifaze prize takarsanız 220x3x10= 6.6kw güç elde edersiniz. Yani, monofaze yani 220V prizde 32A ile alacağınız gücü trifaze'de 10A ile almaktasınız. Bu da daha ince tesisat kabloları daha düşük akım yüzünden daha az ısınan kablolar demek. Cihazınızı 16A ya ayarlarsanız 11kW değere çıkarsınız. Ki bu bizim arabamızım maksimum şarj kapasitesine ulaştığınız anlamına gelir.
- 22 kW şarj cihazı almanız size 11 kW'tan daha hızlı şarj sağlamaz. Ama ileride 22kW destekli bir araç alırsanız işinize yarayabilir.
Özetleyecek olursak. AC şarjda iki opsiyonunuz var. Monofaze ve Trifaze kullanımı. Monofaze'de altyapınız iyi ise 7kW'a kadar güç alabilirsiniz. trifaze'de ise Ioniq serisi için max 11kw, ama başka araçlar için 32A ile 22kW a kadar güç alabilirsiniz.
Yani şarj cihazı seçerken, ya araç ile verilen şarj cihazı ile 16-18 saat civarı hızlarda normal prizler ile şarj edebilirsiniz, ya da daha üst kapasite (mono veya trifaze) şarj cihazı alıp yüksek hızla (yaklaşık 3-5 saat) şarj imkanına sahip olabilirsiniz.
3. Duvar tipi mi Mobil mi şarj cihazı almalıyım?
Bu biraz kişisel ihtiyaçlara göre şekilleniyor. Ben mobil bir şarj cihazı tercih ettim. Çünkü, arabamla yazlığa, ailemin evine vs gittiğimde de şarj cihazım yanımda olsun istedim. Mobil şarj cihazının adaptörü ile gerektiğinde 220V prize de takabiliyorum, kendi evimde direkt trifazeye de takabiliyorum.
Ama bu tür gereksinimleri olmayan biri derli toplu dursun diye duvar tipi bir şarj cihazı alabilir.
Hatta bazılarımız hiç almadan araç ile verilen şarj cihazını bile kullanmayı tercih edebilirler.
 |
| Monofaze-Trifaze Adaptör |
4. Aracmı AC ile mi DC ile mi şarj etmek daha iyi?
Yapılan araştırmalar, her ne kadar AC ile düşük hızda şarj etmenin bataryanın yıpranmasını daha fazla engellediğini söylese de, bu fark öyle aman aman bir fark değil. 10 yıl kullanımda %3-5 civarında bir eskime artışı etkisi olduğu yazıyor. Bu da aracınızı 8-10 sene satmayı düşünmüyorsanız belki bir fark yaratabilir ama ben olsam buna çok takılmazdım. Benim tercihim AC şarj ama.. sebebi tamamen duygusal.
En azından bu tarih itibari ile (Aralık 24) evden şarj kW ücreti 2.5 TL civarı tutarken DC istasyonundan şarj ortalama 9-10 TL arasında.
5. Rejenerasyon Nedir?
Rejenerasyon kısaca, aracınızın yavaşlamak için fren ve balatalarını kullanmak yerine elektrik motorunu bir jeneratör gibi kullanarak hem yavaşlaması hem de bu sırada bataryalarını şarj etmesine verilen isim.
6. Hangi Regen modunu kullanayım?
Ioniq serisi için Level0,1,2,3 diye 4 seviye regen seviyesi yanında, Auto ve I-Pedal mevcut.
Level 0- Yelken modu da denir arabanın motor tarafından herhangi bir sürtünmeye maruz bırakılmaması sayesinde bir nevi "peygamber vitesi" gibi süzülüp gitmesini sağlar.
Level 1- Ayağınızı gazdan çektiğinizde araçta hafif bir yavaşlama (benzinli arabalardaki gibi) yaratır ve bu sırada biraz şarja katkıda bulunur.
Level 2- Bu geri dönüşüm miktarı ve dolayısıyla yavaşlama daha çoktur.. Dizel arabaların gazdan ayağı çektiğinde yavaşlaması gibi..
Level 3- Oldukça sert yavaşlatır.. Dik rampalardan inerken kullanmak için ideal.
Auto- Bu levelları kendisi ayarlayan, örneğin önünüzdeki araba yavaşladğında sizin yerinize frenleme yapan mod. Ben genelde bu modu tercih ediyorum.
I-pedal: Tek pedal kullanım yapar. Yani frenleme için acil bir durum olmadığı sürece ayağınızı gaz pedalından çekmeniz yeterlidir. Aracı yavaşlatır ve durdurur. Diğer modlarda durdurma yapmamaktadır.
Manual Max Mode (ismi ben uydurdum) : Bu mod I-Pedal harici modlarda sürerken maksimum modda yavaşlamak için kullanılan bir yöntem. Direksiyon arkası Sol kulakçığı çekili tutarsanız aracınız fren yapacaktır. Bu şekilde I-Pedal'da olduğu gibi araç durana kadar yavaşlatabilir.
*** Bu modların hepsinde frene bastığınızda araba yavaşlamayı regen yaparak yapar. Yani balataları kullanmaz. Ancak çok düşük hızlarda ya da ani frenlerde balata durumu söz konusudur. Yani, elinizde sürekli Level 1-3 arası oynayarak yavaşlamaya çalışmanıza gerek yok. Ayak freni ile de aynı şekilde yavaşlar ve geri dönüşüm kazanırsınız.
Bunun tek istisnası var. Auto Hold tuşuna 5 saniye basarak Balata temizleme moduna geçerseniz, bu sırada regen kullanılmaz sadece balata ile yavaşlarsınız. O da bir süre sonra kendini otomatik kapatıyor. Ve evet aracımızda bir balata temizleme modu mevcut. Normal şartlarda balata kullanımı çok az olduğundan zamanla disklerde oksitlenme oluştuğundan zaman zaman temizleme yapmak gerekiyor.
7. Peki.. Hangisi daha tasarruflu?
Aslına bakarsanız Regen modları sizi yavaşlatırken şiddetine göre daha az/fazla geri kazanım yapmakta ancak enerjinin korunumu yasası gereği her yavaşlama daha sonrasında gaza basarak hızlanmayı gerektiriyor ise çok ta faydalı değil. Özetle normal fren balatasını kullanmadığınız sürece aralarında çok ciddi bir verim farkı olmayacaktır. Zevkinize uygun sürebilirsiniz.
Örneğin uzun yolda level 0, rampa inerken auto, şehir içinde ipedal veya auto genel olarak sizi mutlu edecektir.
Zevkine sürme yanında kötü havalarda örneğin buz/kar/yağmurda regen miktarını düşürmek faydalı Level 1 bu tür durumlarda idealdir. Aracın kayarak kontrolü kaybetmesini engeller.
8. Aracım DC de ne kadar hızda şarj eder?
Ioniq 6'lar 800V mimarisi diye tanımlanan araçlar. Ancak 800V bir bataryası yok. Yaklaşık 560V civarı bir şarj voltajı var ve 400'ün üzerinde olduğundan bu şekilde tanımlanıyor.
Peki bu durumun bize avantajı ne?
DC şarj cihazları verebildikleri gücü Amper olarak aktarırlar. Örneğin 350 kW'lık bir istasyon olduğunu ve şebeke geriliminin de yeterli olduğunu varsayalım. Trifaze bir sistem olduğundan 350 kw/3 = 116 kw faz başı. Bunu da 3 faza bölecek olursak 530A gibi bir rakam ortaya çıkıyor. Dihaz içi kayıplar ile yaklaşık 500A bir toplam akım gücü var.
Bunu iki araç arasında paylaştırdığında araç başı 225A gibi bir rakama denk gelir.
Burada ince bir detay var. Bazı şarj cihazlarında şarj kablosu 200A olarak geliyor. Biz buna takılmayıp 225A alabildiğimizi varsayalım.
400V mimarisi bir araç geldiğinde 400*225= 90kW'lık bir şarj kapasitesine erişirken, biz aynı şartlarda 560*225= 126 kW'lık bir değere erişebiliyoruz. Tabii bunlar yuvarlak hesaplar. Eğer aynı şarj cihazına başka araba takılı değil ise pratikte bizim araçlarda 165-170 kW a kadar şarj edebilme şansımız var.
9. Soğuk havalarda ne yapmak lazım? Şarj hızı çok düşüyor.
Araçlarımızda kullandığımız bataryanın ideal şarj sıcaklıkları 20-30 derece arası yaklaşık olarak. Bunun altındaki ve üstündeki sıcaklıklarda batarya sağlığını korumak için şarj hızını araç düşürüyor. Sıcakta fanlar ile gerekli soğutmayı araç otomatıik sağlarken, soğuk havalarda aracın "batarya kondisyonlama" yapıp ideal ısıya gelmesi gerekiyor ki şarj hızlarımız yerlerde sürünmesin. Bu şlem maalesef araçlarımızda manual olarak tetiklenemiyor. Sadece Araç Navigasyon üzerinden gerçekleştirilebiliyor.
Bunun için öncelikle, aracımızın Ayarlar/EV ayar menüsünden batarya kondisyonlama modu'nun seçili olduğuna emin oluyoruz.
İkinci yapılması gereken ise, şarj etmeyi hedeflediğimiz istasyon ya da onun yakınında bir yeri aracın navigasyon menüsünden hedef olarak seçmeliyiz.
Aracımız bataryanın sıcaklık durumuna ve varış süresine göre 10-15 km mesafe kaldığında bataryayı ısıtmaya başlayacaktır. Dikkat etmemiz gereken seçilecek istasyonun DC istasyon olması ve gerçekten hedeflenen yere çok yakın ya da aynı istasyon olması. Bu şartları sağladıktan birkaç dk sonra aracın ana gösterge panelideki batarya işaretinin üzerinde bir rezistans işareti çıkacak ve aracımız bataryayı ısıtmaya başlayacaktır.
Batarya kapasitesi %20'nin altına düşerse kondisyonlama işlemi kapatılır. Kondisyonlama işlemi 3-4 kW civarında bir ilave güç tüketimine sebep olacaktır. Eğer aracınız uzun yolda ve devirli kullanım yapmış ise bataryanın zaten yeterli sıcaklığa yükselmiş olma olasılığı da mevcuttur. Bu durumda ısıtma işlemi başlatılmaz.
10. Aracımı % kaç şarj etmem daha sağlıklı?
Araçlarımızda kullanılan batarya tipinde dikkat etmek gereken bataryayı %100 dolulukta uzun süre tutmamak ve %10'un altına mecbur kalmadıkça inmemek. Özellikle %0'a çok ekstrem bir durum olmadıkça düşmemek. %0 şarj durumunda aracın bataryasında hala 20-30 km gidebilecek kadar şarj kaldığı yönünde denemeler mevcut ama buna çok bel başlamamak gerekiyor.
Ayda bir %100 şarj edip hızlıca bataryayı %80-90 seviyesine kadar kullanmak batarya kalibrasyonu açısından sağlıklı olacaktır ama günlük kullanımda %20-80 arası tutmakta fayda var. Ama bu demek değil ki, her akşam eve gelince şarja takmayalım.. Hayır bunun bir zararı yok. Yani örneğin günlük %60 seviyesine düşüyorsanız gönül rahatlığı ile günlük şarj yapabilirsiniz.
11. EV tarzı lastik mi kullanmam gerekir? Herhangi bir lastik kullanmamda bir mahsur var mı?
Araçlarımız yaklaşık 2 ton. Yüksek tork üreten araçlar. EV tipi denen lastikler genelde yanakları güçlendirilmiş, içine ses izolasyonu için köpük koyulmuş, tasarruf için düşük yuvarlanma direncine sahip lastikler.
Köpük kısmını geçececek olursak SUV araçlar için üretilmiş lastiklerin kullanımında bir zarar yok. Örneğin ben kış lastiği olarak Continental TS870P XL versiyonu bir lastik kullanıyorum. XL burada ağır tonajlı araçlar için olduğunu vurguluyor. Geri kalanı normal lastik. Gürültü açısından bir fark göremedim. Yol tutuşu da harika. E tabii kış lastiklerinin tutunma öncelikli diş yapısı gereği ilave %5 civarı bir menzil kaybı yaşıyorum. Ama soğuk havalardan dolayı olan kaybın yanında biraz göz ardı edilebilir.
12. Yazılım Güncelleme ile ilgil Açıklamalar.
Araçlarımızda iki tip yazılım güncelleme mevcut. Birincisi aracın motor/güvenlik önlemleri, batarya kontrolü vs gibi yürür aksama yönelik güncellemeler. Son güncellemede ICCU yani Batarya Yönetim Sistemi ile ilgili bir güncelleme yapıldı. Ve bu güncellemeleri sadece servisler yapabiliyor. Güncelleme olup olmadığını da onlar kontrol edebiliyor.
İkinci güncelleme ise Navigasyon güncellemesi diye geçiyor ama aslında aracınızdaki Infotainment sistemi yani orta konsoldan kontrol ettiğiniz çoğu işlemin güncellemesini içeriyor ve kullanıcı sorumluluğunda. Bu güncellemeyi servisler yapmak zorunda değil. Müşteri memnuniyetinden yapanlar var ama kullanıcının yapması için tek ihtiyacı olan interneti olan bir bilgisayar ve bir USB.
Aracın güncel olup olmadığını araç ekranındaki versiyon kısmından kontrol edebilirsiniz. Versiyon numarasında 202408 ile başlayan bir kod var ise aracınız şu an için bilinen en güncel versiyonda demektir. 2023 ile başlıyorsa henüz güncellenmemiştir. Hyundai resmi sayfasındaki yazılımı bilgisayarınıza kurup adımları takip ederek yapabilirsiniz.
Bazı kullancılar güncelleme sırasında ekranın siyaha döndüğünü ve ilerlemediğini belirtiyor.. Ki benim de başıma geldi. Bu durumda boşuna beklemeyin. Klima düğmelerinin sağ tarafında ufak bir delik mevcut. Bu deliğe sivri birşey sokarak ekranı resetlerseniz güncelleme işlemi tekrar başlayacaktır. Birkaç denemede hala sorun yaşıyorsanız farklı bir USB ile deneyin. Güncelleme işlemi sadece Kablosuz Şarj bölümünde bulunan büyük USB portu üzerinden yapılabiliyor. Type C olanlardan yapılamıyor.
13. Kışın niye menzilimiz düşüyor? Hani Isı pompamız vardı?
Burada olaya biraz farklı bakmak lazım. Düşük sıcaklık araç tüketiminizi birkaç sebeple etkiliyor.
Birincisi, kış lastiği kullanımı. Tututnmayı arttırmak demek, sürtünmeyi arttırmak demek. Bu yüzden kafadan %5 civarı bir kaybınız mevcut.
İkincisi soğuk havada batarya veriminin düşmesi. Batarya ideal çalışma sıcaklığı 24 derece civarı. Yani en verimli o sıcaklıklarda kullanabiliyoruz. Daha düşük sıcaklıklarda batarya içindeki kimyasal tepkimeler daha verimsiz gerçekleşiyor ve depolanan enerjiye göre alabildiğimiz enerji daha düşük oluyor.
Üçüncüsü kabin içi sıcaklık. Isı pompası ağırlıklı burada devreye giriyor (Bataryayı ısıtma amacıyla da kullanılıyor ama orada daha ziyade kullanım sırasındaki batarya ısı artışı etkili oluyor) İşte burada ısı pompası kullamayan araçlara göre avantajımız var. Ama yeterli mi. Hayır.. Yine de 1-2 kW civarı bir enerji tüketimi mevcut.
Peki ne kadar etkiliyor.. Benim her gün gidip geldiğim ev-iş arası yolda ortalama tüketimim 13-14 kw/100km civarıydı. Ankaranın ayazını yiyince 18 zaman zaman 19 kW'lara kadar çıktım. Ki aracım kapalı garajda duruyor ve sabah nispeten 14-15 derece sıcaklıkta çalıştırıyorum. Dışarıda beklese muhtemelen biraz daha yüksek olabilirdi tüketimim. Bu veriler size genel bir fikir verecektir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder