Eveet, Yine "Az Okunacak Ama Çok İş Çözecek" Bir Konuyla Karşınızdayım...
Şimdi anlatacaklarım YouTube’da video olsa muhtemelen on binlerce izlenirdi; ama burada kendi aramızda, ayda 20-30 meraklısına ulaşacak kıymetli bir "canlandırma" hikayesi olarak kalacak. Olsun, bir kişinin bile işine yarasa kardır.
Olay şu: Geçen sonbahar babam, elektrikli motosikletini kışlık moduna alıp yazlıkta bırakmış. Sigortalarını da güzelce kapatmış ama bahar gelip motorun başına geçtiğinde acı gerçekle karşılaşmış: İçerideki 5 adet 12V 20Ah Volta marka jel akü tamamen "nakavt".
Mecburen gidip yenilerini almış, eskileri de "bana oyalanma olsun diye" bana getirdi. Aküleri elime alıp ölçtüğümde durum içler acısıydı; voltajlar 2.5V - 3V seviyelerine kadar düşmüştü. İşin kötüsü bu bitik halde bile akü en az 6 ay daha bekledi.. Yani tabutuna bol bol çivi çakılmış oldu. Yapay zekalara konuyu sorduğumda onlardan bir cacık olmaz at gitsin ölmüş bitmişler dedi bana.. İnternette şöyle bir araştırırsanız, çoğu usta veya kaynak ta bu voltajdaki aküler için "Bundan daha hayır gelmez, direkt geri dönüşüme gönder" diyecektir.
Ama işte, bana da uğraşacak bir oyuncak lazım... "Bir şansımı deneyeyim, ne kaybederim ki?" dedim.
Elimde, pek çok sitede uygun fiyata satılan o meşhur akü şarj cihazlarından vardı. Hani şu markası değişse de içi, dışı, mantığı hep aynı olan cihazlardan...
Sadece şarj etmekle kalmayayım dedim ve kısa bir Google araştırmasıyla "Lubco" marka bir jel akü tamir sıvısına denk geldim. "Kaybedecek neyim var, bir de bunu deneyeyim" diyerek siparişi verdim.
Sıvının gelmesini beklerken de boş durmadım; aküleri önden o meşhur şarj cihazının "pulse" (darbe) tamir moduna bağladım. Açıkçası o aşamada bir faydası oldu mu, pek emin değilim. Ama maksat aküleri biraz dürtmek...
Neyse, sıvımız geldi. 5 akünün de kapaklarını açıp içlerini doldurdum. Acele etmedim; iki gün boyunca öylece beklettim. Hatta kapaklarını hemen kapatmadım ki, içindeki jel pedler sıvıyı iyice emsin. Emdikçe, azalan kısımlara ekleme yapmaya devam ettim. İyice "doyurduk" aküleri. 5 aküye yarım litre sıvının 2/3'ünü harcadım sanırım. Aküler epey bir acıkmış..
Sıra geldi gerçek şarja. Burada bir deney grubu oluşturdum:
Akülerin bir kısmını laboratuvar tipi güç kaynağına bağlayıp 14.5V ve 1.5Ah limitli şekilde klasik yöntemle şarj ettim. (Cihazdan çekilen akım 0.5Ah civarına voltajı 13.6V a indirmeyi unutmayın ama)
Diğer kısmını ise yine o şarj cihazının pulse repair modunda kendi haline bıraktım.
Sonuç mu? Pulse modundakileri normal şarjla bitirdim, güç kaynağına bağladıklarım zaten dolmuştu. Tüm bu sürecin sonunda mucizevi bir şekilde akülerde 12.5V - 12.6V civarı voltaj görmeye başladım. Tabii bu hemen sevinmek için yeterli değil. Çünkü voltajın yüksek olması, akünün içinde gerçekten enerji depolayabildiği anlamına gelmiyor. Yani akü "dolu" görünüp, yüke bindiği an "pıs" diye sönebilir.
Asıl mesele kapasiteyi ölçmekti. Bunu test edebilmek için de AliExpress’ten 60W’lık bir akü deşarj/test kiti sipariş ettim. Şimdi işin en heyecanlı yerine, yani "Danışmanın kuyruğunun koptuğu" yere geldik...
Test kiti elime ulaşınca hemen operasyona başladım. Akülerden birini devreye bağladım. Ayarlarımı yaptım: 2 Amper deşarj akımı ve 10.8V kesme (cutoff) voltajı.
Burada küçük bir teknik not düşeyim (lazım olur): Bu cihazı ayarlamak için üzerindeki start düğmesine basılı tutarak adaptörü takıyorsunuz. Karşınıza Fun1 ve Fun2 diye iki seçenek çıkıyor. Fun1 sadece yük testi yaparken, Fun2 bizim ihtiyacımız olan deşarj testi işlemini görüyor. Fun2’yi seçip yan taraftaki potansiyometre ile kaç amper çekeceğinizi ve alt voltaj sınırınızı belirleyip starta basıyorsunuz. Ve test başlıyor...
İlk sonuçlar geldi: İlk deşarjda akü tam 13Ah kapasite verdi. "Vay be" dedim, daha ilk seferde kapasitenin yarısından fazlasını geri kazanmıştım!
Hemen okuduğum kaynaklardaki o altın kuralı uyguladım: Deşarj olan aküyü hiç bekletmeden tekrar şarja bağladım. Bu kısım önemli çünkü akü içinde çözülmüş olan sülfatlar hemen şarj etmediğiniz takdirde tekrar katılaşarak akü kapasitesini düşürüyor. Şarj bittikten sonra da bir süre "trickle" (damlama şarjı) denilen düşük akımda tutarak iyice dinlendirdim.
Ardından 2. deşarj döngüsüne geçtik. Sonuç daha da şaşırtıcıydı: Kapasite 15Ah seviyesine çıkmıştı! Bugün 3. döngüyü yapacağım ama şimdiden şunu gönül rahatlığıyla söyleyebilirim: "Bu aküler bitti, öldü, çöp oldu" denilen noktadan geri dönebiliyormuşuz.
Tabii "Acaba bu aküye özel bir durum mu?" diye merak edip kontrol grubu olarak ikinci bir aküyü daha teste soktum. Sonuç değişmedi; o da ilk deşarjda 13.5Ah civarı bir performans sergiledi.
Yani özetle arkadaşlar; kurtulabiliyor! Eğer elinizde bu durumda aküler varsa hemen enseyi karartmayın. Biraz sabır, doğru ekipman ve doğru yöntemle o "perte çıktı" denilen akülere yeniden can vermek mümkün.
